Feiten en fabels over kou. Wat helpt wel of juist niet?

Geplaatst op: 26 februari 2018

Nederland is in de ban van een naderend koufront. De zogeheten ‘Siberische beer’ brengt temperaturen tot min tien naar Nederland. Wat klopt er wel niet aan de verhalen over kou en wat kan je er tegen doen?

Op nu.nl vonden we een aantal stellingen over kou voorgelegd aan Hein Daanen, hoogleraar inspanningsfysiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daanen is expert op het gebied van de warmtehuishouding van het menselijk lichaam.

1. Slanke mensen en vrouwen hebben het sneller koud: feit
   Daanen: “Mensen die zwaar zijn hebben meer vet onder de huid, waardoor ze hun lichaamswarmte beter kunnen vasthouden. Hierdoor koelen zij ook minder snel af. Tussen mannen en vrouwen is het verschil in koubeleving kleiner dan het verschil tussen zware en magere mensen. Vrouwen geven wel vaker aan dat ze het koud hebben, maar een reden daarvoor aandragen is moeilijk. Wel is het zo dat de maandelijkse cyclus van de vrouw invloed heeft op haar temperatuurbeleving.” (Vlak na de eisprong vindt een verhoging van de lichaamstemperatuur plaats, red.)
2. Het dragen van sokken in bed houd je warmer tijdens koude nachten: fabel
   Daanen: “In de nacht daalt de kerntemperatuur van het lichaam, maar wordt de huid juist warmer.” Mensen vallen makkelijker in slaap met warme handen en voeten, legt Daanen uit. “Het slaapcentrum en de temperatuurregulatie zitten vlak naast elkaar in de hersenen.” Daarom kan het handig zijn om sokken aan te doen, als je door de kou lastiger in slaap valt. “Maar tijdens de slaap levert het geen voordeel meer op.”
3. Rillen en klappertanden heeft geen functie voor het menselijk lichaam: fabel
   Daanen: “Een menselijk lichaam heeft twee mogelijkheden om zich aan te passen aan de kou. Als het koud is houden we als eerste de temperatuur rondom de hersenen en het hart op peil, maar dat gaat ten koste van de doorbloeding van de handen en voeten. Die wordt teruggeschroefd door vernauwing van de bloedvaten, waardoor zij koud worden. Ten tweede kunnen we zelf warmte maken door middel van rillen en klappertanden. Als je rilt maakt het lichaam warmte aan in de spieren. Wanneer het lichaam in rust is maakt het 100 watt aan warmte aan, met rillen is dat zelfs 300 tot 400 watt.”
4. Het hoofd is het deel van het lichaam dat de meeste warmte verliest: feit noch fabel
   Daanen: “Vaak kleden mensen zich met koud weer warm aan, maar dragen ze niet altijd een muts of handschoenen. Als de rest van het lichaam goed ingepakt is, is het logisch dat het hoofd veel warmte verliest. Maar dit zou ook gelden voor een voet of ander lichaamsdeel dat niet goed ingepakt is. Wel is het zo dat het hoofd relatief veel warmte verliest omdat er bij kou weinig bloedvatvernauwing plaatsvindt. Daarom is het wel slim om een muts op te zetten.”

5. Met eten en drinken kan je de lichaamstemperatuur beïnvloeden: feit
   Daanen: “Een goede truc om het lichaam en de handen weer warm te krijgen is warm drinken. Door een warme drank wordt de temperatuur in de kern van het lichaam hoger. Vervolgens reageert het lichaam daarop door weer extra bloed aan vingers en tenen af te staan. Alcohol is daarentegen juist nadelig om het weer warm te krijgen. Door de alcohol reageert het lichaam anders op kou en begint het niet met rillen of klappertanden. Ook door warm eten neemt de kerntemperatuur toe. Bovendien wordt het lichaam warmer wanneer het eten aan het verteren is.”

6. De temperatuur binnen- en buitenshuis kan het beste niet te veel verschillen: fabel
   Daanen: “Als je het in huis al koud hebt, ben je al koud als je naar buiten gaat. Het is juist aan te raden om je in huis warm te kleden op de kou van buiten. Als je vervolgens vanuit de kou in een warme ruimte komt, warmt het lichaam weer op. Doe dan de jas uit, zodat de omgevingswarmte het lichaam en de jas kan verwarmen.”

7. Een flinke laag vaseline helpt bij extreme kou: fabel
   Daanen: “Dit is een hardnekkige fabel. Vroeger smeerden mensen die bijvoorbeeld gingen schaatsen zich in met vaseline. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt juist dat het insmeren met vaseline het risico op koudeletsel verhoogt. Het vet in de zalf zorgt ervoor dat er meer vocht in de huid aanwezig blijft. Vervolgens bestaat het risico dat dit vocht bevriest.”

8. Bij sporten in de kou is het verstandig om het lichaam warm te kleden: fabel
   Daanen: “Onze isolatie moeten we steeds aan onze inspanning aanpassen. Als je stilzit heb je een extra laagje isolatie nodig, maar als we buiten aan het werk gaan is het verstandig om niet te veel kleding te dragen. Met koud weer is het namelijk beter om onder de zweetdrempel te blijven. Zweten is gemaakt om het lichaam te koelen, maar uiteraard wil je dit niet met koud weer. Ook als je sport heb je tijdens de inspanning niet veel kleding nodig. Daarentegen moet het lichaam wel goed ingepakt worden tijdens de pauze of als het sporten klaar is. Anders verlies je heel snel warmte.”

Bron: nu.nl